INFOLINIA | 664 309 130
Baza porad

Odpowiedzi na Twoje pytania

Dowody w sprawie rozwodowej

Postępowanie dowodowe w sprawie rozwodowej ma przede wszystkim na celu ustalenie okoliczności dotyczących rozkładu pożycia. Jakie dowody może dopuścić sąd?

Nie są to wszystkie dopuszczalne dowody – ich katalog nie jest zamknięty. Możliwość posłużenia się innymi dowodami reguluje art. 309 KPC.

Dowód z przesłuchania stron (małżonków)

W sprawach o rozwód lub o separację dowód z przesłuchania stron odgrywa szczególną rolę, ponieważ z reguły strony są najlepszym źródłem informacji o problemach pożycia małżeńskiego. Dlatego też dowód ten w wymienionych sprawach ma charakter obligatoryjny. Obowiązku przeprowadzenia dowodu z przesłuchania stron nie uchyla uznanie powództwa ani przyznanie okoliczności faktycznych (art. 431 KPC). Nie jest to dowód o charakterze posiłkowym, lecz zmierzający do wszechstronnego wyjaśnienia okoliczności faktycznych sprawy i ustalenia rzeczywistego stanu rzeczy. W sprawach tych dowód z przesłuchania stron jest przeprowadzany przez sąd z urzędu (nie jest potrzebny wniosek stron).

W sytuacji, gdy z przyczyn natury faktycznej lub prawnej możliwe jest przesłuchanie tylko jednej strony, sąd podejmuje decyzję, czy przesłuchać tylko jedną stronę, czy pominąć dowód z przesłuchania małżonków. Powyższe wynika z art. 302 § 1 KPC (odesłanie z art. 432 in fine KPC) który wskazuje, że możliwe jest ograniczenie dowodu z przesłuchania stron do przesłuchania tylko jednej strony lub jego całkowite pominięcie. W sprawach o rozwód lub o separację wskazane jest przeprowadzenie tego dowodu w ograniczonym zakresie. Jeżeli w sprawie o rozwód lub separację strona wezwana na rozprawę nie stawi się, to zaniechanie przesłuchania strony w trybie art. 432 KPC sąd powinien uzależnić od uprzedniego wyjaśnienia, z jakich przyczyn strona nie stawiła się na rozprawę, z tym że zrezygnowanie z przeprowadzenia powyższego dowodu może nastąpić dopiero w razie ustalenia, że niezastosowanie się do wezwania sądu było wynikiem okoliczności zależnych od strony lub że stawienie się jej na rozprawę natrafia na poważne przeszkody, niedające się w niedługim czasie usunąć.

W sprawach małżeńskich, ze względu na ich wagę społeczną, dowód z przesłuchania stron powinien być przeprowadzony dokładnie i wnikliwie. Sąd powinien przesłuchać strony w zasadzie na te same okoliczności, co do których strony były przesłuchiwane informacyjnie (art. 433 KPC), tak aby zrealizować cele postępowania dowodowego (art. 441 KPC).

Dowód z przesłuchania świadków

Przesłuchanie świadków jest jednym z kluczowych i  decydujących dowodów. Świadkowie udzielają sądowi informacji i uzupełniają zeznania stron, co do okoliczności sprawy, takich jak zupełność i trwałość rozpadu pożycia, zachowanie małżonków względem siebie i dzieci, sytuację wychowawczą dzieci, sytuacje zdrowotną, możliwości zarobkowe stron i inne istotne okoliczności. Świadkowie nie posiadają naturalnie wiedzy o wszystkich okolicznościach sprawy i nie wszystko widzieli na własne oczy, jednak nawet zeznania świadka pośredniego, który słyszał tylko o pewnych faktach od strony lub innej osoby, mogą zadecydować o ocenie całokształtu okoliczności.  

Niedopuszczalne jest powołanie na świadka:

  • małoletniego, który nie ukończył 13 lat,
  • zstępnego stron (dziecka, wnuka), który nie ukończył 17 lat,
  • osoby niezdolnej do spostrzegania lub komunikowania swych spostrzeżeń,
  • funkcjonariusza bądź wojskowego zobowiązanego do zachowania tajemnicy państwowej,
  • przedstawicieli niektórych zawodów w zakresie obowiązku zachowania tajemnicy (lekarskiej, bankowej, adwokackiej, ubezpieczeniowej) oraz duchownych w zakresie tajemnicy spowiedzi,
  • przedstawicieli ustawowych stron oraz osób, które mogą być przesłuchane w charakterze strony jako organy osoby prawnej lub innej organizacji mającej zdolność sądową,
  • mediatora, co do faktów, o których dowiedział się w związku z prowadzeniem mediacji, chyba że strony zwolnią go z obowiązku zachowania tajemnicy mediacji.

Prawo do odmowy składania zeznań przysługuje:

  • małżonkowi strony,
  • wstępnym stron (rodzicom, dziadkom),
  • zstępnym (dzieciom, wnukom),
  • rodzeństwu, 
  • niektórym powinowatym (np. byłym teściom).

W niektórych okolicznościach świadkom przysługuje również prawo odmowy odpowiedzi na poszczególne pytania. Świadek może odmówić odpowiedzi na zadane mu pytanie, jeżeli zeznanie mogłoby narazić jego lub jego bliskich, na odpowiedzialność karną, hańbę lub dotkliwą i bezpośrednią szkodę majątkową albo jeżeli zeznanie miałoby być połączone z pogwałceniem istotnej tajemnicy zawodowej. Duchowny może odmówić zeznań co do faktów powierzonych mu na spowiedzi.

Powołując osobę na świadka należy podać jego imię, nazwisko i adres oraz fakty, które mają być zeznaniami poszczególnych świadków stwierdzone.

Dowód z dokumentu urzędowego

Dokumenty urzędowe to odpisy aktów stanu cywilnego,  zaświadczenia organów administracji, odpisy dokumentów podatkowych, decyzje administracyjne, wyroki sądów, odpisy akt sądowych lub administracyjnych (w tym policji), zaświadczenia szkolne, świadectwa.

Dokumenty urzędowe są dowodem tego, co zostało w nich urzędowo stwierdzone, jeżeli zostały sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy władzy publicznej i inne organy państwowe w zakresie ich działania. Dowód z dokumentu urzędowego jest dowodem o największej sile, jednak nie każdy dokument pochodzący od organów władzy publicznej ma charakter dokumentu urzędowego, który wiążąco stwierdza dane okoliczności.

Dowód z dokumentu prywatnego

Do dokumentów prywatnych zalicza się m.in. zaświadczenia o zarobkach, wydruki bankowe, oświadczenia, umowy, świadectwa pracy, zaświadczenia lekarskie, rachunki, dokumenty kościelne.

Dokument prywatny stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie o treści w nim zawartej. Jego kluczową cechą jest własnoręczny podpis wystawcy. W praktyce większość dokumentów prywatnych sporządzonych w odpowiedniej formie i przez osoby do tego powołane, stanowi dowód stwierdzonych w dokumencie okoliczności (np. zaświadczenia o zarobkach, rachunki, zaświadczenia o stanie zdrowia). 

Dowód z opinii biegłego

Na biegłych w postępowaniu rozwodowym sąd może między innymi powołać lekarzy, psychologów, Rodzinnego Ośrodka Diagnostyczno-Konsultacyjnego.

Biegłego sądowego powołuje się w sprawach wymagających wiadomości specjalnych (art. 278 KPC), po wysłuchaniu wniosków stron co do liczby biegłych i ich wyboru. Dowód z opinii biegłego z uwagi na wymóg wiadomości specjalnych nie może zostać zastąpiony inną czynnością dowodową np. zeznaniem świadka, gdyż świadek nie posiada odpowiednich wiadomości specjalnych, mających wpływ na rozstrzygnięcie sprawy. Opinia biegłego najczęściej dotyczy zagadnień wymagających szczegółowych informacji z różnorodnych dziedzin nauki. Sąd może wezwać jednego lub kilku biegłych w celu zasięgnięcia ich opinii na przykład wówczas, gdy istnieje potrzeba ustalenia stanu zdrowia lub zdrowia psychicznego małżonka.

Wywiad środowiskowy

Sąd może zarządzić przeprowadzenie przez wyznaczoną osobę wywiadu środowiskowego w celu ustalenia warunków, w których żyją i wychowują się dzieci stron.

Nagrania audio, video, fotografie, billingi, wiadomości sms, e-maile, portale społecznościowe

W sprawach rozwodowych można przedstawiać jako dowody zdjęcia, nagrania audio i video, billingi rozmów telefonicznych, a także wydruki wysłanych e-maili i wiadomości sms, wydruki pozyskane ze stron internetowych portali społecznościowych np. zdjęcia umieszczone na FB, zapisy rozmów prowadzonych na czatach,  zapisy wszelkich  komunikatorów i wszelkie inne materiały multimedialne i tekstowe. Dowody te mają taką samą moc jak wszystkie inne zgłoszone w toku postępowania.

Druga strona może jednak zakwestionować, że to rzeczywiście ona, a nie ktoś inny, napisała danego e-maila czy prowadziła rozmowę na czacie. Pomimo, że wiarygodność i  legalność takich dowodów może być skutecznie podważona przez drugą stronę, to jednak sąd ostatecznie ocenia moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia materiału, który został zebrany w danej sprawie i podejmuje decyzję o przyjęciu dowodu.

Pamiętajmy jednak, iż sąd w pewnych sytuacjach może nie dopuścić tego typu dowodów. Przede wszystkim ma to miejsce w sytuacji, gdy zostały one uzyskane niezgodnie z prawem.  Takim jest na przykład stosowanie podsłuchów przez osoby prywatne. Podobnie jest w przypadku nagrań uzyskanych przy zastosowaniu podstępu. Warto pamiętać o tym, iż nie istnieje hierarchia dowodów. Sąd dokonuje oceny wiarygodności i mocy dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału.

W teorii zatem nie ma przeszkód, by wydruki z poczty internetowej, komunikatorów typu Skype, zdjęcia z Facebooka, SMS-y uznać za dowody w sprawie, o ile tak postanowi Sąd prowadzący sprawę, to jednak w praktyce niektóre dowody lub sposób ich pozyskania, mogą godzić w dobra osobiste osób trzecich, a nawet stanowić przestępstwo. Niewłaściwe wykorzystanie narzędzi “szpiegów”, które są dostępne w internecie, może nie dać spodziewanych korzyści, ale narazić na nieprzyjemne konsekwencje.

Jeżeli chcemy przedstawić dowody w postaci plików lub papierowych wydruków powinniśmy pamiętać o tym:

  • aby dowody zostały pozyskane legalnie i mogły zostać wykorzystane przez sąd,
  • aby przedstawiać dowody w taki sposób, by ingerencję w dobra osób trzecich ograniczyć do minimum,
  • aby nie formułować ocen zbyt kategorycznie i pozostawać w granicach merytorycznego sporu,
  • aby materiały zostały przygotowane w formie jasnej, czytelnej i przyjaznej dla sądu,
  • aby przygotować dokładny opis materiałów i faktów, które są nimi dowodzone,
  • aby przygotować kopie dla sądu i strony przeciwnej.

Poznaj zalety i etapy eRozwodu

Sprawdź jak możemy Ci pomóc